ประวัติและความเป็นมา ตม.จว.สระแก้ว
ก่อนปีพุทธศักราช 2470 ประเทศไทยยังไม่มีกฎหมาย, ระเบียบแบบแผนและหน่วยงานที่รับผิดชอบเกี่ยวกับการตรวจตราคนต่างด้าวเข้าเมืองจนกระทั่งปีพุทธศักราช 2470 ในรัชสมัย พระบาหสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่ตัว รัชกาลที่ 7 ได้ทรงตราพระราชบัญญัติคนเข้าเมือง พุทธศักราช 2470 ขึ้นใช้บังกับพร้อบทั้งจัดตั้งหน่วยงานและพนักงานเจ้าหน้าที่รักษาการให้เป็นไปตามพระราชบัญญัติฉบับนี้ โดยจัดตั้ง “กรมตรวจคนเข้าเมือง” ขึ้นในกระทรวงมหาดไทย
เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2470 ด่านตรวจคนเข้าเมืองอรัญประเทศ ก็ได้เริ่มก่อตั้งขึ้นเมื่อปีพุทธศักราช 2473 มีชื่อเรียกว่า “ด่านตรวจคนเข้าเมืองอำเภออรัญประเทศ” โดยมีที่ทำการอยู่ที่ อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้วในปัจจุบัน
ต่อมาปีพุทธศักราช 2475 ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง รัฐบาลในสมัยนั้น ได้ยุบกรมตรวจคน เข้าเมือง ในกระทรวงมหาดไทย และโอนงานตรวจ คนเข้าเมืองมาขึ้นตรงกับกรมตำรวจ และจัดตั้งเป็น “กองตรวจคนเข้าเมือง”
เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2475 ต่อมาปีพุทธศักราช 2485 ทางราชการได้ยุบด่านตรวจคนเข้าเมืองอรัญประเทศ แล้วจัดตั้ง “ด่านตรวจคนเข้าเมืองจังหวัดพระตะบอง” ขึ้นที่อำเภอพระตะบอง จังหวัดพระตะบอง ซึ่งสมัยนั้นเป็นดินแดนของราชอาณาจักรไทย เพื่อเป็นช่องทางตรวจตราการเดินทาง เข้า-ออก ระหว่างเขตแดนไทยกับเขมร แต่ต่อมาปีพุทธศักราช 2488 ไทยเสียดินแดน พระตะบอง เสียมราฐ และศรีโสภณ ให้กับฝรั่งเศสในสงครามมหาเอเชียบูรพา ด่านตรวจคนเข้าเมืองพระตะบอง จึงถูกยุบ และจัดตั้ง “ด่านตรวจคนเข้าเมืองจังหวัดปราจีนบุรี” ขึ้นที่ อำเภออรัญประเทศ จังหวัดปราจีนบุรี เมื่อปีพุทธศักราช 2490 และดำรงฐานะด่านตรวจคนเข้าเมืองจังหวัดปราจีนบุรีตลอดมา
ครั้นถึงปีพุทธศักราช 2536 ได้มีการปรับปรุงโครงสร้างกรมตำรวจครั้งใหญ่ กองตรวจคนเข้าเมืองได้รับการยกฐานะเป็น “สำนักงานตรวจคนเข้าเมือง” มีฐานะเทียบเท่ากองบัญชาการตามพระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการกรมตำรวจ กระทรวงมหาดไทย (ฉบับที่ 22) พ.ศ.2536 ด่านตรวจคนเข้าเมืองจังหวัดปราจีนบุรี ได้เปลี่ยนชื่อเป็น “ด่านตรวจคนเข้าเมืองอรัญประเทศ” ตามเดิมแต่เปลี่ยนสภาพจากราชการบริหารส่วนภูมิภาค เป็นราชการบริหารส่วนกลางที่มีที่ทำการอยู่ในส่วนภูมิภาค และหัวหน้าหน่วยงานดำรงตำแหน่ง รองผู้กำกับการ (หลักฐานทางประวัติได้มาจาก “บัญชีราชพัสดุของด่านตรวจคนเข้าเมืองจังหวัดพระตะบอง” ลงวันที่ 5 กรกฎาคม 2485
พ.ศ.2550 ด่านตรวจคนเข้าเมืองอรัญประเทศ ได้รับการยกฐานะเป็นกองกับการ ในสังกัดศูนย์ตรวจคนเข้าเมืองภาคกลาง สำนักงานตรวจคนเข้าเมือง สำนักงานตำรวจแต่งชาติ
7 กันยายน พ.ศ.2552 มีการปรับโครงสร้างสำนักงานตำรวจแห่งซาติ ด่านตรวจคนเข้าเมืองอรัญประเทศ เปลี่ยนชื่อเป็น “ตรวจคนเข้าเมืองจังหวัดสระแก้ว” สังกัดกองบังคับการตรวจคนเข้าเมือง 3 สำนักงาน ตรวจคนเข้าเมือง สำนักงานตำรวจแห่งชาติ (ตามพระราชกฤษฎีกาการแบ่งส่วนราชการสำนักงามตำรวจแห่งชาติ พ.ศ.2552)
สถานที่ตั้ง
อยู่เลขที่ 6 ถ.มหาดไทย ต.อรัญประเทศ จ.สระแก้ว สร้างเมื่อปีพุทธศักราช 2473 ใช้เป็นที่ทำการด่านตรวจคนเข้าเมืองอรัญประเทศ เป็นอาคารไม้ทรงปั้นหยา ยกพื้นสูง ปลูกสร้างในที่ดินราชพัสดุ จำนวน 1 ไร่ 1 งาน 70 ตารางวา ต่อมาในปีพุทธศักราช 2538 กรมตำรวจได้อนุมัติงบประมาณให้ทำการก่อสร้างอาคารที่ทำการหลังใหม่ ตามแผนพัฒนาหน่วยราชการภาคตะวันออกและชายฝั่งทะเล เพื่อรองรับโครงการ Eastern Seaboard เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก 2 ชั้น ลักษณะแบบก่อสร้างเป็นแบบอาคารระดับกองกำกับการตำรวจ ปลูกสร้างในที่ดินด้านหลังอาคารเก่า สร้างเสร็จเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2438 ส่วนอาคารหลังเดิมเก็บรักษาไว้เป็นอาคารอนุรักษ์และโยธาธิการกรมตำรวจ แจ้งด้วยวาจาให้เป็นอาคารอนุรักษ์
อาณาเขตติดต่อ
ทิศเหนือ ติดต่อกับ อำเภอครบุรีจังหวัดนครราชสีมา และอำเภอละหานทราย จังหวัดบุรีรัมย์
ทิศใต้ ติดต่อกับ อำเภอสอยดาว จังหวัดจันทบุรี
ทิศตะวันออก ติดต่อกับ ราชอาณาจักรกัมพูชา
ทิศตะวันตก ติดต่อกับ อำเภอกบินทร์บุรี อำเภอนาดี จังหวัดปราจีนบุรี และอำเภอสนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา
ด้านการค้าชายแดน
สำหรับการค้าชายแดนของไทยด้านกัมพูชา การน้าเข้าและส่งออกสินค้าจะต้องผ่านพิธีการศุลกากร โดยมีจุดผ่านแดนที่สำคัญ 4 จุด คือ จุดผ่านแดนถาวรบ้านคลองลึก อำเภออรัญประเทศ จุดผ่านแดนถาวรบ้านเขาดิน และจุดผ่อนปรน การค้าชั่วคราวอีก 2 จุด คือ
1) จุดผ่อนปรนการค้าบ้านหนองปรือ – มาลัย ระหว่างอำเภออรัญประเทศ กับอำเภอมาลัย จังหวัด บันเตียเมียนเจย
2) จุดผ่อนปรนการค้าบ้านตาพระยา – บึงตากวน ระหว่างอำเภอตาพระยา กับอำเภอทมอพวก จังหวัดบันเตียเมียนเจย
ความเป็นมา ประตูชัยอรัญประเทศ
ประตูชัยอรัญประเทศ เป็นประตูผ่านเข้าออกพรมแดนระหว่างไทยกับกัมพูชา บริเวณบ้านคลองลึก ตำบลท่าข้าม อำเภออรัญประเทศ สร้างเมื่อวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ. 2482 โดยกรมยุทธโยธาทหารบกได้ระดมกำลังทหารช่างทำการสร้างทั้งกลางวันและและกลางคืนตลอด 24 ชั่วโมง แล้วเสร็จภายใน 29 วัน เสร็จเมื่อวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2482
ประตูชัยแห่งนี้สร้างตรงปลายสุดของถนนซึ่งอยู่คนละฟากฝั่งของกัมพูชา มีคลองลึกกั้นเขตแดน เชื่อมต่อเขตแดนกันโดยสะพานเหล็ก มีป้อม 2 ป้อม อยู่คนละฟากถนน มีลักษณะเหมือนกันเป็นรูปหกเหลี่ยมด้านเท่า สูง 15 เมตร ที่ฐานประตูทำเป็นห้องรักษาการณ์หกเหลี่ยมด้านเท่า ด้านละ 1.50 เมตร ย่อมนเล็กเรียว ลดหลั่นกันขึ้นไปเป็นลำดับจนถึงยอดบนสุดซึ่งเป็นหอคอยหกเหลี่ยมด้านเท่า ด้านละ 0.30 เมตร มีลับแลบังตาสำหรับสังเกตการณ์ได้ทุกด้าน ข้างบนสุดหอคอยมีครุฑพ่าห์อันเป็นสัญลักษณ์ของประเทศไทย ประตูชัยแห่งนี้ได้ชำรุดทรุดโทรมจากภัยสงครามถูกปล่อยให้เป็นซากปรักหักพัง มานานถึง 18 ปี และได้รับการบูรณะซ่อมแซมเมื่อ พ.ศ. 2501 โดยคงรักษารูปลักษณ์เดิมไว้โดยเฉพาะที่ป้อมด้านซ้ายมือเพื่อเป็นอนุสรณ์แห่งความกล้าหาญและเสียสละของทหารกล้า ร้อยโทสุรินทร์ ปั้นดี และเหล่าเพื่อนทหารผู้ใต้บังคับบัญชา ซึ่งได้สละชีพและบาดเจ็บจากการสู้รบบริเวณชายแดนเพื่อชาติไว้ ณ ที่นั้น ส่วนด้านขวามือได้ก่อสร้างเป็นเสมาขนาดใหญ่หันหน้าไปทางกัมพูชาทำด้วยหินอ่อนสลักรูปครุฑไว้ด้านบนใต้ครุฑจารึกคำว่า ประเทศไทย ถัดลงมาได้อัญเชิญบทพระราชนิพนธ์สยามานุสติ ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว มาจารึกไว้ บทหนึ่งมีความว่า
